|
Abstract
Polityka pieniężna od zawsze borykała się z
odpowiedzią na pytanie czy bezkompromisowo zwalczać inflację za
pomocą wysokich stóp procentowych nawet za cenę spowolnienia
wzrostu gospodarczego. Poziom stóp procentowych jest więc
kluczowy dla gospodarki. Ale jaki ich poziom w danej sytuacji
gospodarczej jest właściwy? Nie było, nie ma i pewnie nie będzie
na to jednoznacznej odpowiedzi. Jeśli jednak nie wiemy jak dokładnie
mają kształtować się stopy procentowe, to o wiele łatwiej jest
nam powiedzieć czy stopy powinny być niższe, wyższe czy takie
same. Jeśli więc nigdy nie sięgniemy ideału znalezienia jednoznacznej
odpowiedzi, to na pewno możemy bliżej niż dalej od niego błądzić.
Jakie cele przyświecają polityce pieniężnej?
Co może polityka pieniężna, a co musi? Według dr Grzegorza Wójtowicza
kardynalnym celem polityki pieniężnej jest dbałość o stabilność
siły nabywczej narodowej waluty. Polityka pieniężna musi walczyć
o taką stabilność za wszelką cenę, nawet jeśli nie zawsze może.
Tym bardziej, że polska historia walki o stabilność pieniężną
była zawsze bardzo efemeryczna: od średniowiecza siła nabywcza
polskiej waluty malała o średnio 1% rocznie, kiedy np. w Anglii
wskaźnik ten w tym samym okresie nie przekroczył 0,5% rocznie.
Brakuje więc nam tradycji stabilności cen czyli niskiej inflacji.
Inflację zwalczać można wieloma sposobami, jednak
regulowanie poziomu rynkowych stóp procentowych, co leży
w gestii naszej Rady Polityki Pieniężnej, jest bez wątpienia jednym
z najskuteczniejszych sposobów. Powstaje jednak zasadnicze
pytanie o właściwy w danej sytuacji gospodarczej poziom stóp
procentowych, bo przecież w zależności od interpretacji mogą one
być traktowane jako zbyt niskie bądź zbyt wysokie.
Zbyt wysokie stopy procentowe (realne, liczone
jako różnica między nominalnymi stopami procentowymi a
stopą inflacji) niosą ze sobą wiele zagrożeń dla rozwoju gospodarki.
Po pierwsze, wysoki realny koszt finansowania powoduje, że maleją
inwestycje w gospodarce, gdyż przedsiębiorstwa nie mają pieniędzy
na modernizację i nowe inwestycje. Brak inwestycji wpływa również
na pogorszenie konkurencyjności gospodarki, szczególnie
wobec konkurencji z zagranicy, co w efekcie ma negatywny wpływ
na wielkość eksportu, a przez to na pogłębienie deficytu handlu
zagranicznego. Po drugie, wysokie realne stopy procentowe poprzez
zwiększenie kosztów finansowania przedsiębiorstw wpływają
na pogorszenie ich rentowności. Dla jej ratowania, firmy zaczynają
obniżać koszty poprzez najczęściej redukcję zatrudnienia. I mamy
przez to większe bezrobocie. Po trzecie, wysokie realne stopy
zwiększają koszty finansowania budżetu. Budżet ma więc mniej pieniędzy
na wydatki społeczne i rozwojowe. Po czwarte wreszcie, wysokie
stopy zachęcają zagraniczny kapitał spekulacyjny do kupna krajowych
papierów wartościowych. Odsetki pochodzące z oprocentowania
np. obligacji skarbowych, czyli z budżetowej kiesy, są wysyłane
za granicę. Zagraniczny kapitał jest więc finansowany przez kieszeń
budżetowego podatnika.
Czy powinno się więc zwalczać inflację za wszelką
cenę? Jaki powinien być właściwy poziom stóp procentowych?
Jeśli nie potrafimy jednoznacznie określić ich idealnego dla gospodarki
poziomu, to możemy jednak znać ich właściwy trend. W obecnej więc
sytuacji obniżać polskie stopy procentowe czy nie? Teraz wyjątkowo
łatwo o odpowiedź.
Marcin Piątkowski
Asystent Dyrektora ds. Naukowych
TIGER - Centrum Badawcze Transformacji, Integracji i Globalizacji
Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego
mpiatek@tiger.edu.pl
Artykuł traktuje o kwestiach poruszonych w czasie
wykładu wygłoszonego przez dr Grzegorza Wójtowicza, członka
Rady Polityki Pieniężnej, w dniu 21 lutego 2001 roku w Wyższej
Szkole Przedsiębiorczości i Zarządzania ((ALK)) pod tytułem "Polityka
pieniężna - cele, uwarunkowania, ograniczenia" w ramach cyklu
seminariów organizowanych przez Centrum Badawcze TIGER.
Dyskutantem seminarium był prof. Grzegorz W. Kołodko, Dyrektor
TIGER-a. W kolejnym seminarium w dniu 21 marca wystąpi prof. Witold
Małecki, profesor Wyższej Szkoły Ubezpieczeń i Bankowości, który
wygłosi wykład pod tytułem "Kryzysy walutowe". Więcej
na ten temat na witrynie internetowej www.tiger.edu.pl. Artykuł
wyraża opinie jego autora, który ponosi wyłączną odpowiedzialność
za jego treść.
|
