Seminars

       

 

Obniżyć stopy procentowe czy nie?

Abstract

Polityka pieniężna od zawsze borykała się z odpowiedzią na pytanie czy bezkompromisowo zwalczać inflację za pomocą wysokich stóp procentowych nawet za cenę spowolnienia wzrostu gospodarczego. Poziom stóp procentowych jest więc kluczowy dla gospodarki. Ale jaki ich poziom w danej sytuacji gospodarczej jest właściwy? Nie było, nie ma i pewnie nie będzie na to jednoznacznej odpowiedzi. Jeśli jednak nie wiemy jak dokładnie mają kształtować się stopy procentowe, to o wiele łatwiej jest nam powiedzieć czy stopy powinny być niższe, wyższe czy takie same. Jeśli więc nigdy nie sięgniemy ideału znalezienia jednoznacznej odpowiedzi, to na pewno możemy bliżej niż dalej od niego błądzić.

Jakie cele przyświecają polityce pieniężnej? Co może polityka pieniężna, a co musi? Według dr Grzegorza Wójtowicza kardynalnym celem polityki pieniężnej jest dbałość o stabilność siły nabywczej narodowej waluty. Polityka pieniężna musi walczyć o taką stabilność za wszelką cenę, nawet jeśli nie zawsze może. Tym bardziej, że polska historia walki o stabilność pieniężną była zawsze bardzo efemeryczna: od średniowiecza siła nabywcza polskiej waluty malała o średnio 1% rocznie, kiedy np. w Anglii wskaźnik ten w tym samym okresie nie przekroczył 0,5% rocznie. Brakuje więc nam tradycji stabilności cen czyli niskiej inflacji.

Inflację zwalczać można wieloma sposobami, jednak regulowanie poziomu rynkowych stóp procentowych, co leży w gestii naszej Rady Polityki Pieniężnej, jest bez wątpienia jednym z najskuteczniejszych sposobów. Powstaje jednak zasadnicze pytanie o właściwy w danej sytuacji gospodarczej poziom stóp procentowych, bo przecież w zależności od interpretacji mogą one być traktowane jako zbyt niskie bądź zbyt wysokie.

Zbyt wysokie stopy procentowe (realne, liczone jako różnica między nominalnymi stopami procentowymi a stopą inflacji) niosą ze sobą wiele zagrożeń dla rozwoju gospodarki. Po pierwsze, wysoki realny koszt finansowania powoduje, że maleją inwestycje w gospodarce, gdyż przedsiębiorstwa nie mają pieniędzy na modernizację i nowe inwestycje. Brak inwestycji wpływa również na pogorszenie konkurencyjności gospodarki, szczególnie wobec konkurencji z zagranicy, co w efekcie ma negatywny wpływ na wielkość eksportu, a przez to na pogłębienie deficytu handlu zagranicznego. Po drugie, wysokie realne stopy procentowe poprzez zwiększenie kosztów finansowania przedsiębiorstw wpływają na pogorszenie ich rentowności. Dla jej ratowania, firmy zaczynają obniżać koszty poprzez najczęściej redukcję zatrudnienia. I mamy przez to większe bezrobocie. Po trzecie, wysokie realne stopy zwiększają koszty finansowania budżetu. Budżet ma więc mniej pieniędzy na wydatki społeczne i rozwojowe. Po czwarte wreszcie, wysokie stopy zachęcają zagraniczny kapitał spekulacyjny do kupna krajowych papierów wartościowych. Odsetki pochodzące z oprocentowania np. obligacji skarbowych, czyli z budżetowej kiesy, są wysyłane za granicę. Zagraniczny kapitał jest więc finansowany przez kieszeń budżetowego podatnika.

Czy powinno się więc zwalczać inflację za wszelką cenę? Jaki powinien być właściwy poziom stóp procentowych? Jeśli nie potrafimy jednoznacznie określić ich idealnego dla gospodarki poziomu, to możemy jednak znać ich właściwy trend. W obecnej więc sytuacji obniżać polskie stopy procentowe czy nie? Teraz wyjątkowo łatwo o odpowiedź.

Marcin Piątkowski
Asystent Dyrektora ds. Naukowych
TIGER - Centrum Badawcze Transformacji, Integracji i Globalizacji
Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego
mpiatek@tiger.edu.pl

 

Artykuł traktuje o kwestiach poruszonych w czasie wykładu wygłoszonego przez dr Grzegorza Wójtowicza, członka Rady Polityki Pieniężnej, w dniu 21 lutego 2001 roku w Wyższej Szkole Przedsiębiorczości i Zarządzania ((ALK)) pod tytułem "Polityka pieniężna - cele, uwarunkowania, ograniczenia" w ramach cyklu seminariów organizowanych przez Centrum Badawcze TIGER. Dyskutantem seminarium był prof. Grzegorz W. Kołodko, Dyrektor TIGER-a. W kolejnym seminarium w dniu 21 marca wystąpi prof. Witold Małecki, profesor Wyższej Szkoły Ubezpieczeń i Bankowości, który wygłosi wykład pod tytułem "Kryzysy walutowe". Więcej na ten temat na witrynie internetowej www.tiger.edu.pl. Artykuł wyraża opinie jego autora, który ponosi wyłączną odpowiedzialność za jego treść.